45 bin kişinin hayatını kaybettiği 6 Şubat sarsıntılarının üzerinden tam bir ay geçti.
Antakya’ya girişinde bizi ağır bir toz fırtınası karşılıyor. Son birkaç gündür tesirli olan şiddetli rüzgâr; neredeyse tamamı enkaza dönmüş kentte toz fırtınalarına sebep oluyor, konuşmak bile çok sıkıntı hale gelebiliyor.
Depremin birinci günlerinde her bir enkazın başında süren arama kurtarma çalışmaları, bu kere yerini enkaz kaldırma ve eşya kurtarmaya bırakmış durumda. Antakya, sarsıntının üzerinden bir ay geçtikten sonra hala bu “kâbusun” tesirlerini yaşıyor.
Kentin sarstığı artçılar hem enkaz çalışmalarını hem çadır kentlerde yaşayan depremzedeleri hem de konutlarının önünde kendi eforuyla çadır kurmuş aileleri etkiliyor.
Çeşitli özel ya da hükmî kuruluşlar tarafından sağlanan insani yardım faaliyetleri, kentin çeşitli bölgelerine dağılmış durumda
Çadır kentte yaşamayan bir depremzede, mahallelerin muhakkak noktalarına kurulan yardımlara, kendi imknlarıyla ulaşmak zorunda.
BBC Türkçe’ye konuşan depremzedeler, zelzelenin birinci haftalarına nazaran bölgeye gelen yardımın gözle görülür biçimde azaldığını anlatıyor.
20 gündür iki çocuğuyla birlikte Defne’de bir çadır kentte kalan depremzede Figen Gülen, şartlarından şikayet etmeye utandığını söylüyor:
“İnsanlar enkaz altındayken, şükretmeye utanıyorduk aslında biz. Biz yaşadığımız için utanıyorduk, inanabiliyor musunuz? Ben hayatta kaldığım için suçluluk hissediyorum, onlar öldü biz kaldık.
“Bazen durup düşündüğüm vakit, ölenler mi kurtuldu kalanlar mı? Bu o kadar acı ki… Yani ölmeyi çok istedim, çıktıktan sonra ölmeyi çok istedim. Yani ölmek çok büyük bir lüks şu an biliyor musunuz?
“Duygularımı nasıl tanım edeceğim bilmiyorum. Dilim dönmüyor. Ağzımdan yanlış şeyler çıkmasından da korkuyorum.”
Antakya’da birinci sarsıntıda yıkılan ve yaklaşık 110 kişinin öldüğü düşünülen Burçak Apartmanı enkazında hummalı bir çalışma sürüyor.
Bir kepçe darbesiyle molozlar ortasında gedik açılıyor ve iş yeri sahibi depremzedeler kepçenin açtığı yerlere girerek, enkazdan eşyalarını ayıklamaya çalışıyor. Tahminen bir bilgisayar, kasa, kablolar…
18 yıldır Burçak Apartmanı’ndaki dükkanında kamera ve güvenlik sistemleri satan bir iş yeri sahibine, şu ana kadar enkazdan ne kurtarabildiklerini soruyoruz.
Saatlerdir enkaz başında kepçelerin açtığı molozları ayırmalarına karşın, yalnızca birkaç kamera ve kablo kurtarabildiklerini söylüyor.
İş makineleri bir enkazdan başkasına giderken, yoğunluk sebebiyle her enkaza aşikâr bir müddet ayrılıyor. Depremzedeler ise kendilerine ayrıla mühlet dolana kadar olabildiğince fazla eşyaya ulaşmaya çalışıyor.
İş makineleri enkazları dağıtıp molozları kamyonlara yüklerken, Orman Genel Müdürlüğü’ne araçlarının tertipli olarak sokaklara ve enkazlara su sıktığı görülüyor.
Ekipleri yönlendiren bir yetkili, halk sıhhatini korumak ve bölgedeki tozu denetim altına almak için sistemli olarak sulama yapmaları gerektiğini söylüyor.
Depremin çabucak ertesinde Antakya’da bulunduğumuz üç gün boyunca hiç görmediğimiz kadar kamu vazifelisi görüyoruz. Polis ve askerler pek çok yerde güvenlik noktaları kurmuş, enkaz çalışmalarının sürdüğü sokaklarda devriye atıyor.
‘Sadece konutlarımız değil işlerimiz de bitti, canlarımız da gitti’
Çadır kentlerde yaşayan depremzedeler; besin, hijyen gereçleri ve psikososyal takviyelere nispeten daha kolay ulaşabiliyor.
Defne’de Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin kurduğu çadır kentte, pek çok farklı sivil inisiyatif ve kamu kuruluşunun yardım merkezi olduğu görülüyor.
Özellikle depremzede çocuklar kurulmuş merkezler dikkat çekiyor: Teknofest çadırı, sınıflar, oyun alanları…
Eşi memleketler arası seyahatlerde tır sürücülüğü yaptığı için sarsıntıda iki küçük çocuğuna ‘hem anne hem baba’ olduğunu söyleyen Figen Gülen, enkazdan kurtardığı iki çocuğuna çadır kentte bir hayat kurmaya çalışıyor.
İki döşeğin çabucak kenarına dizilmiş kitap ve oyuncaklar dikkatimizi çekiyor. Gülen, konutundan zar güç kurtarabildiği eşyalarla çocuklarının “evde hissetmesini” istediğini söylüyor:
“Çocukların kitaplarını aldım, evimden bir hatıra çıkarmak istedim. Çocuklarım kendi konutumda hissetsin istedim. Burada bize ne verirlerse versinler, benim evimden aldığım en küçük şey bile daha bedelli geliyor bana. Hepsinde çocuklarımın kokusu var, anıları var.”
Gülen, birinci üç gün hiçbir yardım gelmediğini; hasta yaşlılar ve küçük çocukları soğuktan korumak için “enkaz halindeki evlere” girmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.
Çadır kentteki elektrik, tuvalet ve duş üzere lojistik imkanların vakitle kurulduğunu ve giderek daha âlâ bir hale geldiğini anlatan Gülen, gönüllülerden gelen yardımların ise vakitle azaldığını söylüyor:
“Bize yapılan dayanakların sürmesi gerekiyor. Bizim hayatımız söndü. Yani yalnızca konutlarımız değil işlerimiz de bitti, canlarımız da gitti.”
Gülen’in bir günü çoğunlukla çocuklarına yemek yedirmek ve onları çadır kentteki çeşitli aktivitelere götürüp getirmekle geçiyor.
Çadır kentteki istekli faaliyetlerin kendisine de çok güzel geldiğini anlatan Gülen, acısının paylaşarak azaldığını düşünüyor:
“Çadırın önüne masa koydum, insanların gelip benimle sohbet etmesi, beni dinlemeleri bile yetiyor. Bizim zira dinlenmeye muhtaçlığımız var, anlaşılmaya gereksinimimiz var.
“Bahçemizde cenaze yıkadık biz biliyor musunuz? Çocuklar ne olduğunu bile anlamadı. Babalarının öldüğünü anlatırken, çocuklar bir reaksiyon bile vermedi. Ağlamadılar bile çocuklar ya, boş boş babalarının cenazesine baktılar. Yaşadığımız şeylerin tanımı yok.
“Konuştuğum vakit içimi bir nebze olsa rahatlatabiliyorum ve çocuklarıma daha yararlı bir anne olabiliyorum. Şu an benim eşim yurt dışında olduğu için hem anne hem baba rolünü ben oynuyorum, güçlü olmak zorundayım.”
“Şimdiye kadar mesela yaşadıklarımı unutmaya çalışıyorum. Çocuklarım ağladığımı gördükleri vakit çok makus oluyorlar. Onlara yansıtmak istemiyorum lakin sonuçta beşerim.”
Yıllarca KPSS imtihanına hazırlanıp atanamadığını, en sonunda hem çocuklarına hem de işine odaklanabileceği formda özel öğretmenlik yapmaya başladığını söyleyen Gülen, hayatı “tam düzlüğe çıkmışken” zelzelenin vurduğunu anlatıyor:
“Geleceğe dair plan kurmamaya karar verdim. Zira mevtle birden fazla göz göze geldim. Şu anki tek hayalim, günü yaşamak. Bundan sonra, insan üzere yaşamak istiyorum.”
“Bugüne kadar daima zati borç içindeydim. Konutumun taksitini bitirdim, konutum gitti; televizyonum borcunu bitirdim, televizyonum gitti. Tek sevindiğim şey, Allah’a şükür ki, borcunu bitirdikten sonra gitti.”
‘Her gün su sırasına giriyoruz’
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Hatay’da da 51 bin binada 195 bin bağımsız kısmın “yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı olduğunu” söyledi.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ise Antakya’da “her iki konuttan birinin ya yıkık ya da yıkılması gerektiğini” söylemişti.
Hatay’daki çadır ve konteynır kentlerin kapasitesi, tüm muhtaçlığı karşılamaya kâfi değil. Çadır kentlerden uzaklaştıkça yardımların dağıtılmasında çeşitli lojistik problemler yaşandığını görüyoruz.
Defne ilçesindeki Harbiye Mahallesi’nde yaşayan Aynur Eskiocak ve ailesi, zelzelede bir kısmı yıkılan meskenlerine giremedikleri için bahçelerine kurdukları çadırda yaşıyor. Ailenin yaşadığı bahçede ne elektrik ne su ne de çadırın içinde ısınabilecekleri bir ısıtıcı bulunuyor.
Aynur Eskiocak, böbrek hastası olan eşinin haftada üç defa diyalize girmesi gerektiği için zelzeleden çabucak sonra İzmir’e akrabalarının yanına gittiklerini, İzmir ve Antalya’da konut aradıklarını lakin yüksek kiralar sebebiyle mesken bulamadan Hatay’a dönmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.
Eskiocak ailesi, borçlanarak çadır almak zorunda kaldıklarını ve devletten “5 kuruş” yardım alamadıklarını söylüyor.
Meme kanseri olan Aynur Hanım ve böbrek hastası olan kocasının öncelikle steril bir ömür alanı ve kâfi besine gereksinimi bulunuyor fakat aile, son birkaç gündür içme suyu bulmakta çok zorlandıklarını anlatıyor.
Askerlerin denetimindeki bir noktada günün aşikâr saatlerinde her aileye sonlu sayıda su dağıtıldığını söyleyen Aynur, her gün yürüyerek gidip gelerek çadırlarına su taşıdıklarını anlatıyor.
Saat 13.00’da su dağıtılacağını söyleyen aileyle birlikte su dağıtım noktasına gidiyoruz. Aynur’un bir koli su alabilmek için yaklaşık yarım saat su kuyruğunda beklemesi gerekiyor.
Askerler sıraya giren depremzedelerin kucağına taşıyabilecekleri kadar su kolisini bırakıp bir sonraki depremzedeye geçiyor.
Eskiocak da bir ay içinde yardımların önemli biçimde azaldığını söylüyor.
Sahra hastanelerinde durum ne?
Hatay’daki hastanelerin tamamı hasar gördü. Kentin en büyük hastanesi olan Hatay Eğitim ve Araştırma Hastanesi de kullanılmaz durumda olduğu için, tüm sıhhat hizmetleri, hastane bahçesine kurulan sahra hastanesinde veriliyor.
Sağlık Bakanlığı’nın kurduğu sahra hastanesi ve Amerikan yardım kuruluşu Samaritan’s Purse tarafından kurulan sahra hastanesi yan yana hizmet veriyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Türkiye UMKE ünite sorumlusu Serkan Demirci, 100 yataklı ve bini aşkın sıhhat çalışanı bulunduğunu söylüyor.
Demirci zelzelenin birinci haftalarında daha çok sarsıntıda yaralanan hastalara hizmet verilirken, artık poliklinik hizmetlerinin ağırlaştığını söylüyor:
“İlk vakitlerde daha çok travma yüklü çalışıyorduk. Enkazdan çıkan yaralılarımıza müdahalemizi yaptık. Artık daha çok gündelik hastalıklar, üst teneffüs yolu enfeksiyonları, birtakım enkaz kaldırma çalışmaları nedeniyle toza bağlı hastalıklara müdahale ediyoruz.”
Şehrin çıkışında yer alan sahra hastanesine otomobilsiz ulaşım mümkün değil. Demirci, hastaneye gelemeyen depremzedeler için 40’dan fazla mahallede acil servis ünitesi kurulduğunu söylüyor:
“Bizim merkezde sunduğumuz acil sıhhat hizmetlerinin yanında köylere de sıhhat taramalarını çıkıyoruz. Hem ambulanslarımızla hem UMKE araçlarımızla günlük ortalama 80-100 ambulansımızla birlikte köylere taramalara gidiyoruz. Bilhassa kronik hastalığı olan vatandaşlarımız var, ilaçları enkaz altında kalan, ilaçlarına ulaşamayan vatandaşlarımız var.”
Yorumlar kapalı.