Jeoloji Mühendisleri Odası, Türkiye’de 4 bin 159 okulun fay sınırı üzerinde bulunduğunu tespit etti. Okulların tümünde depremsellik tahlili yapılmadığını belirten uzmanlar MEB’i sorumluluk almaya çağırıyor.
Bakanlığa nazaran Kahramanmaraş sarsıntılarından etkilenen vilayetlerde 24 okul binası yıkılırken, 83 okulun ağır hasarlı olduğu tespit edildi. Pekala, bu okullar için evvelce tedbir alınamaz mıydı?
6 Şubat’ta gerçekleşen depremlerin ardından İstanbul Valiliği’nin kentte riskli bulunan 93 okulu tahliye ettiğine dikkat çeken uzmanlar, Türkiye genelinde bu sayının çok daha yüksek olduğuna, fakat yetkililerin felaketle yüzleşmeden tedbir almadığına işaret ediyor.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası’nın (JMO) bugün yayınladığı raporagöre Türkiye genelinde 4 bin159 okulun fay sınırları üzerinde bulunuyor.
“Uyarılarımız dikkate alınmadı”
DW Türkçe’ye konuşan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Lideri Hüseyin Alan, Türkiye’de imar planlarının üzerine fay çizgilerinin ve 50 metrelik sakınım (korunma) bantlarının işlenmediğini, iki yıldan fazla müddettir bu bahiste ihtarlarda bulunmalarına karşın kamu otoritelerinin bu ihtarları dikkate almadıklarını vurguluyor.
Özellikle ivme bedeli 0,5g’den yüksek yani görece çok yüksek riskli alanlar olarak tanımlanan bölgelerdeki okul durumunu tahlil ettiklerini tabir eden Alan, “4 binden fazla okul yüksek ivme bedelleri ile müsabaka mümkünlüğü bulunan alanlar üzerine inşa edilmiş durumda. Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da 93 okulun yıkılarak tekrar yapılması konusunda çalışmalar başlatıldı. Lakin biz biliyoruz ki bu riskli alanlardaki okul sayımız çok daha yüksek” diyor.
Tüm okulların yüzde 8,5’i
Jeoloji Mühendisleri Odası’nın tespitlerine nazaran jeolojik sakıncalı alan üzerine inşa edilmiş 4 bin 159 okul, Türkiye’deki okul sayısının yüzde 8,5’ini oluşturuyor. Oda, 50 metrelik korunma bandı içinde olan okul sayısını ise 191 olarak belirledi.
Raporda, Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından kelam konusu okulların gözden geçirilmesi gerektiğine işaret ediliyor. Fay sakınım bandı içinde olanlar ile zayıf mühendislik özellikleri sahip, jeolojik sakıncalı alanlar üzerine inşa edilmiş okul binalarının yıkılarak daha inançlı alanlara taşınması, öbür alanlarda kalan okul binaları için ise kapsamlı sarsıntı performans tahlillerinin yapılarak yeterliliklerin gözden geçirilmesi gerektiği uyarısı yapılıyor.
Hüseyin Alan, “Afet ve Acil Durum İdare Başkanlığı da kelam konusu okullar hakkında yapılan çalışları kamuoyu ile periyodik olarak paylaşmalı” diyor.
“Önlemler yüzde 50 daha fazla olmalı”
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İkinci Lideri Nusret Suna‘nın DW Türkçe’ye verdiği bilgiye nazaran, bir konutun zelzele güvenlik katsayısı 1 ise okul yapısında bu katsayı 1,5’e çıkıyor. O denli ki buralarda sarsıntı etkilerine karşı alınan tedbirlerin öteki konutlara nazaran yüzde 50 daha fazla olması gerekiyor.
Suna, tüm kamu binalarıyla birlikte okul binalarının deprem güvenliklerinin incelenmesi gerektiğini belirterek “Kamu binaları, kamunun malı olduğundan ilgili kurum ve Bakanlık okulları muhakkak bir program çerçevesinde zelzele güvenlikli hale getirmek zorundadır” diye konuşuyor.
İstanbul Valiliği’ne bağlı İstanbul Proje Uyum Ünitesi tarafından 2006’dan itibaren okulların sarsıntı güvenliklerinin incelenmeye başlandığını hatırlatan Suna, “Biz o vakitler İstanbul’daki toplam okul sayısına baktığımızda daha yapılmayanların da olduğunu görüyorduk. Hakikaten haklı çıktık. 93 okul 6 Şubat sarsıntılarından sonra ansızın kapatıldı. Demek ki sarsıntı güvenlikleri yokmuş, riskli binalarmış ki bu türlü bir tasayla kapatıldılar” diyor.
Eğitim uzmanları da Türkiye’nin çok riskli bir zelzele bölgesi içerisinde yer aldığını belirterek, tüm bu süreçlerin bir zelzele felaketi yaşanmadan öncesinde kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
“Ağır hasarlı okul sayısı daha fazla”
DW Türkçe’ye konuşan Eğitim Sen MYK Üyesi ve Bayan Sekreteri Simge Yardım, Kahramanmaraş merkezli zelzeleler sonucu okullar da dahil pek çok kamu binasının inançlı alanlara inşa edilmediğinin, yapı kontrolünün sağlıklı bir biçimde yapılmadığının kamuoyunca görüldüğünü tabir ediyor. Yardım, “Bundan sonraki süreçte yeni yapılacak okul inşaatlarının, kamu hizmetleri binalarının tamamının yapı kontrollerinin sağlıklı biçimde yapılması, fay sınırlarına olabildiğince inşa edilmemesi ve inançlı alanların oluşturulması gerekiyor. Aslında bu daima gereksinimdi lakin şöyle bir gerçeklikle yüz yüze kaldık. Bu hiç yapılmamış bugüne kadar ve bu nedenle de okullar yıkıldı” diye konuşuyor.
Deprem bölgesinde pek çok okulun ağır hasarlı olduğunu ve bu okulların eğitim-öğretim faaliyetine devam edilemez hale geldiğini lisana getiren Yardım, Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın verdiği 83 ağır hasarlı okul sayısının gerçeği yansıtmadığını, üyelerinden aldıkları bilgilere nazaran az hasarlı raporu verilen okul binalarının birçoklarının kullanılamaz halde oluğunu söz ediyor.
“Aileler çocuklarını okula göndermiyor”
Diyarbakır’da okullar açılsa da öğrencilerin yalnızca yüzde 30’unun okullara devam ettiği bilgisini paylaşan Yardım, pek çok ailenin dertli olduğunu, okul binalarına güvenmediği için de çocuklarını okula göndermediğini anlatıyor. Bir mühlet sonra tüm vilayetlerde benzeri bir sürecin yaşanabileceğini söyleyen Yardım, “Çünkü çocuklar okula gitmekle ilgili dert yaşayacaklar, aileleri korku yaşayacak. Ve bu önümüzdeki periyotta aslında çok daha krizli, eğitim öğretim hakkı açısından krizli bir süreçle karşı karşıya kalacağımızı da bize gösteriyor” diye ekliyor.
İstanbul’da tahliye edilen 93 okulun, sarsıntı riski bilinmesine karşın uzun bir müddet eğitim öğretime devam ettiğini tabir eden Yardım, “Kahramanmaraş merkezli zelzele İstanbul’da olsaydı bu okulların yıkılacağı ortadaydı” diyor.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın tüm okulları acil bir formda kontrolden geçirmesi gerektiğini vurgulayan Yardım’a nazaran Jeoloji Mühendisleri Odası’nın raporu, güçlendirme faaliyetlerinin tüm okullarda kâfi olmayacağını, okulların fay sınırının geçmediği daha inançlı alanlara inşa edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bilimsel tespitlere nazaran bugüne kadar pek çok okulun fay sınırı üzerine inşa edildiğini söyleyen Yardım, Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın bu okullara dair nasıl bir siyaseti var? Bir an evvel bir açıklama yapmalı, çalışma yürütmeli. Tüm okullarla ilgili de zelzeleye dayanıklılık tespit çalışması yapması, Jeoloji Mühendisleri Odası’nın yaptığı üzere vilayet il, tek tek somut datalarla açıklaması ve ne yapılması gerektiğiyle ilgili somut tahlil teklifleri sunması gerekir” diye konuşuyor.
“Plansızlık ve denetimsizlik var”
DW Türkçe’ye konuşan Eğitim İş Genel Lideri Kadem Özbay da zelzele risklerinin belirlenmesi ve buna ait tedbirlere ait kamu kurumlarına olan inancın son devirde giderek zayıfladığına işaret ediyor.
İstanbul’da son devirde zelzele riskinden ötürü tahliye edilen okullarda daha yakın bir vakte dek 50 binden fazla öğrencinin bulunduğunu tabir eden Özbay, “Bu da neyi gösterebilir? Demek ki şu anda Türkiye’de yüzlerce okulla ilgili bu türlü riskler var. Lakin kontrollerin olması gerektiği üzere yapılmadığını, önlemlerin alınmadığını ve maalesef ki çocuklarımızın, gençlerimizin eğitim göreceği okullarda bile bu risklerin ömrümüzün içerisinde olduğunu görüyoruz. Sorumluların burada sorumsuzca davrandığını görüyoruz” diyor.
Bu alanda plansızlık ve denetimsizliğe işaret eden Özbay, bilimi önceleyen eğitim kurumlarında bilimden bu kadar uzak bir anlayışın varlığının izah edilemez olduğunu vurguluyor.
“Hasar tespit raporları muteber değil”
Mersin-Tarsus’ta 2021 yılında faaliyete geçen bir fen lisesinin son sarsıntıda ağır hasar aldığı bilgisini paylaşan Özbay, Diyarbakır’da ise daha evvel sarsıntı riski taşıdığı belirlenen bir okula sarsıntıdan sonra yapılan hasar tespitinde hafif hasarlı raporu verildiğini söz ediyor. Bütün bunların kamu kurumlarının sorumluluğundaki kontrol süreçleriyle ilgili güvensizlik yarattığını lisana getiren Özbay, sendika olarak hasar tespit çalışmalarında hafif hasarlı raporu verilen pek çok okulla ilgili bu okulların sarsıntı riski olmadığına dair çok sayıda mesaj aldıklarını aktarıyor.
Özbay, “Yaşadığımız felaketin sırf doğal bir afet olmadığını, rant odaklı yanlış siyasetler, tedbirsizlik ve plansızlık sebebiyle daha büyük bir felakete, bir cinayete dönüştüğünü görüyoruz. Yetkililer bir an evvel açık ve şeffaf bir formda durumu izah etmeliler ve bu vakte kadar almadıkları önlemlerin sorumluluğunu üstlenip gereğini yapmalılar. Bundan sonra çok da geç kalmadan acilen önlemler alınmalı” sözlerini kullanıyor.
Yorumlar kapalı.