Kahramanmaraş ve Hatay merkezli sarsıntılarda yüz binden fazla kişi yaralanırken, enkaz altında kalmaya bağlı meydana gelen ezilmeler nedeniyle ortalarında gençler ve çocukların da bulunduğu yüzlerce depremzededen birtakım yurttaşlar kolunu kaybederken, birtakım yurttaşların ise bacağı ya da ayağı kesildi. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kliniği Koordinatörü Prof. Dr. Evrim Coşkun, sarsıntı sonrası çeşitli hastanelerde uzuvları kesilmek zorunda kalınan hastaların şimdi yara tedavilerinin devam ettiğini lakin ortalarında gençler ve çocukların olduğu çok sayıda yurttaş için asıl protez muhtaçlığının 2-3 ay sonra ortaya çıkmaya başlayacağını söyledi.
“GİDİP MARKETTEN HAZIR ALABİLECEĞİNİZ BİR ŞEY DEĞİL”
Prof. Dr. Coşkun, uzuv kayıpları sonrası uygulanan protezlerin, o denli gidip marketten alınabilecek standart aygıtlar olmadığına dikkat çekerek şahsa özel ölçü ve gereksinimlere nazaran yapıldığını vurguladı. Birtakım protez fiyatlarının yüz binlerce TL’yi bulabildiği de göz önüne alındığında ortaya çıkacak bu kadar büyük bir gereksinimde, yalnızca SGK geri ödeme sistemiyle bu sürecin atlatılamayabileceğini lisana getiren Prof. Dr. Coşkun, sivil toplum kuruluşları ile holding ve ortez, protez firmalarının da bu bahiste elini taşın altına koyması gerektiğini kaydetti.
Prof. Dr. Coşkun, “Fizik tedavi ve rehabilitasyon klinikleri olarak zelzelenin birinci günlerinden sonraki süreçte, çok uzun bir vakit bize çok büyük işler düşecek. Deprem yaralılarında kırıklar, baş travmaları, omurga kırıklarına bağlı parapleji (omurilik felci), tetraplejiler (kol ve bacaklarda hareket kaybı) olabiliyor ya da uzuv ezilmeleri sonrası ortaya çıkan ampütasyonlarla karşılaşabiliyoruz. Bunun tedavisi de birinci cerrahi müdahaleler yapıldıktan sonra, temel biz fizik tedavi kliniklerine düşüyor. Önümüzde orijinal bir hasta kümemiz var, uzun yıllar tesirini yaşayacağımız” dedi.
“HENÜZ YARA BAKIMI AŞAMASINDAYIZ”
Şu an depremzedeler açısından birinci olarak barınma, yeme içme ve inançlı ömür alanı sıkıntılarının ön planda olduğunu lakin kronik, yani uzun vadeli devirde yaralılar açısından ortez ve protez muhtaçlıklarının öne çıkacağını söz eden Prof. Dr. Coşkun, “Ortez, kişinin beden kesimi varken, o beden kesimine yani, koluna bacağına takviye olacak aygıtlara diyoruz. Lakin kişinin kolu yahut bacağı ampütasyonla kaybedilmişse, bunun yerine protez uygulanması gerekiyor. Ampüte hastalarda birinci cerrahi müdahale yapıldıktan sonra, yara bakımı ile güzelleştikten sonra, biz bu uzuvları proteze hazırlama sürecine giriyoruz. İlk planda eklemleri müdafaa ve kas güçlendirme evresini geçiriyoruz. Daha sonra protez uygulaması kelam konusu oluyor” diye konuştu.
“STANDART VÜCUT ESERLER DEĞİL, BİREYE ÖZEL ÜRETİLİYOR”
Kol ve bacak kayıplarında kişinin hayatını en olağan formda sürdürebilmesi ve uzuvlarının yokluğunu neredeyse hissetmeden ömrüne devam etmesini sağlayabilecek protezlerin fiyatları ise özelliğine nazaran değişebiliyor. Bazı protezlerin fiyatı yüzbinlerce lirayı bulabiliyor. Protezlerin o denli gidip marketten alınabilecek bir şey olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Coşkun, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bunlar o denli xs, medium large ya da 36-38 vücut üzere standart bulabileceğiniz eserler değil. Bireye özel ölçü alınıp, kişinin gereksinimlerine yönelik yaşına, mesleğine, beklentisine, toplumsal hayatına yönelik yapılması gereken aygıtlardır. O kadar farklı bir yelpazede protez ve orteze gereksinim olacak ki, bunların kesinlikle kişinin gereksinimlerine nazaran değerlendirilip yapılması gerekiyor. Kişinin gereksiniminin ne altında, ne de çok üstünde olmalı. Beklentinin çok üzerinde bir ampütasyon düzeyine gitmiş hastalarımız var. SGK bunun hepsini karşılayamayabilir ya da SGK’nın karşıladığı standart sistem, her hastanın gereksinimine yönelik olmayabilir. Bazen kişinin muhtaçlığı, bu standardın çok üstünde olabiliyor. Bu durumlarda kesinlikle sivil toplum kuruluşları, muhakkak holdinglerin ve yardımlaşma kuruluşlarının elini taşın altına koyması gerekecek.”
“2 YAHUT 4 İŞLEMCİLİ PROTEZLER BİLE VAR”
Bazı hastaların çok ileri seviye protezlere muhtaçlık duyabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Coşkun, “Örneğin üst ekstremite yani kol protezlerinde, 2 işlemcili, 4 işlemcili protezler dahi kelam konusu olabiliyor. Kişinin günlük ömrünü çok hoş idame ettirebilmesini sağlayabilen protezler var. Çocuk yaralılarımızın aslında çok küçük yaşta bu türlü bir tramvayla karşılaşmış olmaları nitekim çok üzücü. Ancak çocukların şöyle bir avantajı var, çok çabuk adapte olabiliyorlar. Onlara uygun yapılabilecek protezle, erişkinlere göre çok daha süratli bir halde hayatlarını olağan bir formda sürdürebilirler. O nedenle bir an evvel bu hastalara yönelik ortez, protez, gerekiyorsa tekerlekli sandalye üzere eksikliklerini tamamlamak için harekete geçmemiz gerekiyor. Çocuklar açısından en büyük sorun ise büyüdükçe kullandıkları aygıtların yenilenmesi, revize edilmesi muhtaçlığı. Bununla ilgili de acil aksiyon almamız gerekecek” dedi.
“BİRKAÇ AY SONRA BÜYÜK BİR GEREKSİNİM ORTAYA ÇIKACAK”
Şu anda ampütasyon cerrahilerinin birçoklarının şimdi yeni yapıldığını, yara uygunlaşması sağlandıktan sonra “güdük hazırlama (uzuvdan geriye kalan kısmın rehabilitasyonu)” kademesine geçileceğini kaydeden Prof. Dr. Coşkun, şu ikazlarda bulunarak kelamlarını noktaladı: “Güdüğün ampütasyon ve protez kullanımına uygun bir hale getirilmiş olması gerekiyor. Şu anda şimdi o aşamalardayız. Güdüğün hazırlanması ve protez kullanımına geçilmesi için 1 ila 3 aydan evvel başlayamıyoruz. Zira bu hastalarda (çoğunda acil cerrahi yapıldığı için) hem yara yerinde enfeksiyon olma ihtimali yüksek, hem de travmatik bir ampütasyon olduğu için onun hazırlanması gerekiyor. Ayrıyeten birden fazla yaralımızda yalnızca ampütasyon değil, kişinin böbrek sorunları, baş travmaları, diğer sıhhat sorunları olduğu için biraz daha vakit alıyor. Lakin biz, bu süreci de beklemeden, bir an evvel aksiyon almak zorundayız. Sivil toplum kuruluşları ve kimi holdinglere bu manada yavaş yavaş müracaatlarımız başladı.”
Yorumlar kapalı.