Fransızca yazan ya da konuşan basın organlarında, hafta sonundan bu yana detaylı haberlere mevzu olan 60. Antalya Sinema Şenliği’nin iptaline ait ortak saptama, olayın temelinde politik sansürün sırıtıyor olmasıydı.
Son hafta boyunca yaşanan süreci pek açık, dürüst, hatta detaylı bir lisanla özetleyen bu haberler, Antalya’da yaşanan tabloya uzaktan, somut bilgiler eşliğinde, yandaş yorumlardan ya da küçük hesaplaşmalardan uzak gözlerle bakma imkanı tanıyor.
Sonuçta, başta sinemaseverler, herkesin kaybettiği apaçık ortada…
Kazandıklarını sananlar da kaybettiler!…
İçerden bakıldığında, süreci kurnazlıkla yürüten siyasi iktidarın, gösterilmesini istemediği bir sineması, Nejla Demirci’nin her türlü baskı ve engellemeye direnerek çektiği “Kanun Hükmü” isimli belgeseli dolaylı yollarla sansürleyerek, kendi açısından başarılı olduğu düşünülebilir.
Herhalde, iç kâr-dış ziyan bilançosunun, kısa vade de olsa kendi siyasi çıkarlarına hizmet ettiğini düşünmüş olmalılar…
KAYBEDENLER KULÜBÜ…
Kaybedenler kulübünün başında Antalya Büyükşehir Belediyesi geliyor. Ülkenin bu en eski, İstanbul Sinema Şenliği’yle birlikte dış dünyada en tanınmış aktifliğini, bakanlıkların dolaylı sansür teşebbüsleri yanında, demokrasiyle bağdaşmadığı anlaşılan kimi baskı ve tehditler karşısında bile savunamayan; kriz sürecini direkt yönetmekten kaçınarak sorumluluğu diğerlerine yüklemek isteyen; sonunda da şenliği tümden iptal etmek zorunda kalan ABB…
Festivalin sanat çizgisinden ve tertibinden sorumlu takımın, direkt karşı karşıya gelmek istemeyen fillerin tepişmesinde hakemlik yapmak zorunda bırakılmasıyla, kaybedenler kulübünün en çok haksızlığa uğrayan, güçsüz üyesi olması da başka bir hüzün konusu…
Festival yöneticilerini seçen, ve güya kanun kararında bir kararla işlerine istediği an son verme yetkisi olan ABB’nin, “Kanun Hükmü”nün seçkilerden çıkarılıp çıkarılmaması konusunda da karar verici olması, kuşkusuz en hakikat, en adil hal olurdu. Nejla Demirci’nin gerçekleştirdiği belgeselin, sinemasal biçimi ya da sanatsal özgünlüğü nedenleriyle değil, el attığı mevzunun siyasi seviyede “sakıncalı” görülmesi nedeniyle seçkilerden çıkarılması istenildiğine nazaran, bu husustaki kararın da, öncelikle politik seviyede alınması gerekmez miydi?
Kulübün en çok ziyan göreni, doğal olarak, bu çatışmada hiçbir kelam hakkı olmayan sıradan sinemasever oldu; en az yara alanıysa, kısa vakitte dayanışma ortamı yaratıp, direnişçi bir ruh etrafında birleşerek sert reaksiyon göstermeyi başaran direktörler, oyuncular, üretimciler ve heyet üyeleri… Onlar da, ne yazık ki sinemalarının “Altın Portakal” vitrininden yoksun kalmasıyla, temelde en fazla kaybedenler ortasına katılmış oldular…
DEMOKRATİK TAHLİLLER…
Önemli olan, yanlışlardan ders çıkararak geleceği hazırlamak, yapan teşebbüslerde bulunabilmektir. ABB liderinin en olumlu çıkışı da bu istikamette oldu esasen: Şenliği yıl sonundan evvel yaşama geçirmek!
Ancak, bu hoş maksadı, tek başına, üstelik yeni bir grupla gerçekleştirmek istemesi, kanımca çok yanlış. Yeni bir tertip takımı ve sanat direktörü aramaya çalışmak, bu berbat yönetilen süreçten hiç ders alınmadığını gösterir.
60. Altın Portakal seçkilerini olduğu üzere korumak; istenmeyen belgesel ile ilgili kararı da, mevzuya muhatap olan Kültür ve Adalet bakanlıklarının sorumluluklarına bırakmak gerekir.
“Kanun Hükmü”nün seyirci karşısına çıkmasında yasal bir sakınca varsa, bunu türel temellerde saptamak gerekmez mi? Bağımsız adaletin, tarafsız eksperlerin görüşlerini de alarak, devrin geçerli kanunlarına nazaran vereceği karardır değerli olan.
Filmin gösterimi mahkeme kararıyla yasaklanabilir, ya da özgür bırakılır. Demokratik hukuk tertibinin gereği budur. “Kanun Hükmü” belgeselini izleyip izlemedikleri bile bilinmeyen bakanların değerlendirmelerine nazaran verilecek keyfi kararlar, AB üyesi olmak isteyen bir ülke için kabul edilemez bir yaptırımdır. Hiç olmazsa, “düşmanlarımızın” eline bir koz daha vermekten kaçınalım!
HALKA AÇILMAK İSMİNE…
Her buhran yeni bir sıçramaya giden yolları da açabilir, açmalıdır da.
Örneğin, 60. Altın Portakal yarışını sanal ortama taşıyarak, Türkiye’deki (hatta dünyadaki!) her sinemasevere, seçkilerde yer alan bütün sinemalara ulaşma imkânı sağlamak, ütopik üzere gözükse de, kısa müddette gercekleştirilebilecek bir açılım olmaz mı? Örneğin, Antalyalı bir sinemasever, ABB internet sitesine yüklenecek her sinemaya, süratli davranılırsa, öngörülen 7-14 Ekim tarihleri ortasında bile, istediği anda ulaşamaz mı?
İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir üzere büyük kent belediyeleri de bu teşebbüsü benimseyip, kendi sitelerinde ortak sunum yapabilirlerse, Altın Portakal halk heyeti genişleyip Türkiye geneline yayılabilir.
Önceden belirlenen resmi heyetlerin üyeleri, bilgisayar ya da cep telefonu ekranlarında görecekleri sinemaları değerlendirirken, öte yanda kalabalık bir halk heyeti, birebir seçkileri izledikten sonra İnternet ortamında vereceği oylarla, kendi mükafatlarını dağıtmış olur…
İsteyen ya da cüret eden STK, basın organları, sinema dernek ve mesleksel kuruluşları, hatta üniversiteler, kendi internet siteleri üzerinden bu teşebbüse ortak olurlarsa, yüz binlerce sinemasever “Online Golden Orange” (OGO) aktifliği müddetince, diledikleri sinemaları istedikleri an, sanal ortamda irtibat yoğunluğu ya da düğümlenme sorunu yaşamadan izleyebilirler.
Ayrıca, iştirakçi site ağı ne kadar artarsa, yasal ya da korsan, dijital engelleme teşebbüslerinin de birebir oranda zorlaşacağı unutulmamalıdır.
Hatta, neden olmasın, Netflix ve Mubi üzere platformların da, bu kısa periyodik deneysel teşebbüsün kendi markaları için artı fayda sağlayacağını da göz önüne alarak tam dayanak verdiklerini düşünün!…
Sinema, gerçeklerle düşlerin harmanlandığı sonsuz maceralar kazanı değil midir zati? Bir kepçe katkı da bizden…
TELİF HAKLARI…
Bu noktada, telif hakları konusu, çözülmesi gereken en önemli sorun olarak önümüze çıkıyor.
Filmlerin gerisindeki yaratıcı gücün her kademesinde emeği geçenlerin haklarını vermek, organizatörlerin temel yükümlülüğü olmalıdır. Üretimciler ve öbür hak sahipleri, bu türlü bir birinci tecrübe için özveride bulunmayı kabul etseler bile, kesinlikle ziyan görmemelidirler.
Yerinde yapılan bir şenliğin tüm tertip, seyahat ve konaklama masrafları öncelikle telif hakları kalemine aktarılsa bile, ek kaynak bulmak gerekebilir.
Sübvansiyon ve sponsorların yetersiz kalacağı varsayımından yola çıkarsak, sinemaları “online” izleyeceklerin mali takviyesi kaçınılmaz olur. Fakat, sembolik bir seviyede kalmasına çalışılmalıdır. Atıyorum, sinema başına 10 TL dayanak istenebilir. On sinema için 50 TL, tüm sinemalar içinse 100 TL seviyesinde birer abonman bile sunulabilir…
Her izleyicinin, kimlik bilgileriyle kayıt yaptırması ve halk heyetine katılıp oy vermek istiyorsa, o seçkideki sinemaların en az yüzde seksenini görmüş olması şartı da, bilgisayar ortamında kolay kolay denetlenebilir.
Sorunlar listesi uzadıkça, tahliller listesi de uzayıp gidecektir…
Televizyon ekranında bile sinema izlemeyi sevmeyen, “online” şenliklere ise hiç yüz vermeyen, yeni bin yılın sinemasal ahtapotlarına benzettiğim platformlara abone olmayı hâlâ reddeden dinozor bir sinemasever kimliğiyle yaptığım bu teklifin içerdiği ironik çelişki de, işin en eğlenceli yanı galiba…
Fransızların değişiyle, pastanın üzerindeki kiraz!
Yorumlar kapalı.