ABD’nin yeni Soğuk Savaş oyunu: Sullivan’ın Rusya’yı kınamayan ülkeleri ikna turu başarılı olur mu?

Dünyada Rusya ve Çin’in önderliğinde ABD ve Batı karşıtı blok güçlenirken bunun en büyük gerilimlerinden biri de Ukrayna üzerinde yaşanıyor. NATO’nun Rusya’yı çevreleme siyasetlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan krizde birçok Batılı ülke ise Rusya’ya ağır yaptırımlar uyguluyor. Lakin Çin, Brezilya, Hindistan, Türkiye ve Afrika ülkelerinin birçoğu Batı’nın Rusya’yı hedefe koyma planlarına uymuyor.

Bu bahiste ise ABD’nin baskıları ve yaptırım tehditleri ile ‘ikna çabaları’ sürüyor.

Bu husustaki son haber ise Financial Times’tan (FT) geldi. Habere nazaran ABD Lideri Joe Biden’ın Ulusal Güvenlik İstişaresi Jake Sullivan ve ABD Dışişleri Bakanlığı’nın kritik isimlerinden Victoria Nuland ‘Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini kınamayan’ birtakım gelişmekte olan ülkelerin temsilcileriyle toplantı yapmak üzere Kiev idaresinin isteğiyle bu haftasonu Danimarka’ya uçacak.

Sullivan ve Nuland; Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika üzere ülkelerin yetkilileriyle birlikte Kopenhag’da buluşacak. Toplantıya Türkiye ve Çin’den de yetkililerin katılabileceği belirtiliyor. Fakat Türkiye tarafından bu bilgi resmi olarak teyit edilmedi.

FT, haberinde, ‘bu buluşmanın Ukrayna’nın karşı taarruzunun umulandan daha yavaş ilerlediğini kabul ettikleri bir periyoda denk geldiğine’ de dikkat çekti.

‘ABD’nin gücünü toparlayabilmesi için Soğuk Savaş formatına dönüş gerekiyor’

Dış siyaset uzmanı Ferit Temur, Sullivan ve Nuland’ın bu atılımını “Küresel düzlemde giderek gücü zayıflayan ABD’nin Ukrayna savaşını mazeret ederek gelişmekte olan ülkeleri tekrar Washington merkezli bir milletlerarası ilgiler sistematiğinin yörüngesine sokma eforu temelinde kapalı bir gaye değil” diyerek yorumladı ve şunları ekledi:

“ABD’nin ekonomik, siyasal ve askerî açıdan gücünü toparlayabilmesi için en büyük ihtiyacının memleketler arası münasebetlerin yine Soğuk Savaş formatına dönüşmesi olduğunu öne sürmek mümkündür. Bu nedenle, Ukrayna savaşının yarattığı konjonktürü bu büyük maksat doğrultusunda var gücüyle kullanmaya çalışıyor. Lakin gerek Rusya ve Çin ortasındaki ikili alakalar, gerekse Şanghay İşbirliği Örgütü, BRICS üzere ulusüstü örgütlerdeki çok taraflı münasebetleri bu biçimde stratejik işbirliği formatında devam ederse, ABD’nin tek taraflı bencil dış siyaset tavrından önemli ziyanlar gören ve bıkkınlık noktasına ulaşan gelişmekte olan ülkeler için Washington’un baskı gücü nispeten dengelenecektir. Hasebiyle, Washington açısından gelişmekte olan ülkelere baskı kurarken onları daha fazla kendinden uzaklaştırmayacak biçimde istikrarlı bir yaklaşım koyma ihtiyacı de göz önünden tutması gerekmektedir.”

‘Ankara dış siyaset açıdan kendi ulusal çıkarlarını göz önünde bulunduruyor’

ABD’nin bu bahiste Türkiye’yi ikna edip edemeyeceğini de pahalandıran Temur, şöyle devam etti:

“Türkiye, ABD öncülüğündeki Batılı ülkelerin Rusya’ya yönelik 2014 tarihli Kırım ilhakından bu yana izlenen yaptırımlar setine katılmayan bir ülke. Dış siyaset açıdan kendi ulusal çıkarlarını göz önünde bulunduran Ankara’nın bu manada son derece yanlışsız bir tavır benimsediğini tabir etmek gerekir. Çünkü Türkiye, komşusu Rusya ile göz arkası edilemeyecek ticari, siyasi ve kültürel kıymetli bağlara sahiptir. Türk – Rus bağlantılarının güzel komşuluk anlayışına ve karşılıklı faydaya dayalı ikili alakaları, aslında giderek kaotik bir hal alan memleketler arası ilgiler için de emniyet supabı fonksiyonu gören bir role sahiptir. Zira jeopolitik açıdan Avrasya’nın kalpgahında yer alan bu iki kıymetli ülkenin çatışmadan uzak bir bağ ağına sahip olması, global ekonomik, siyasi ve askeri istikrarlarının daha da kötüleşmesinin önünde set olarak durmaktadır. Bu bakımdan Türkiye’nin ABD’nin haddini aşan ve diplomatik nezaketten uzak tüm baskılarına karşın komşusu Rusya ile bağlantılarını bozmayacağını umuyorum. Elbette burada Rus tarafının da mevcut konjonktürde komşusu Türkiye’nin pahasını daha fazla bilmesine ve ikili ticari ve siyasi alakaların gelişiminin önündeki bir dizi kronik sorunu çözme tarafında irade ortaya koyması gerekmektedir.”

‘Brezilya, Çin ve Hindistan üzere ülkeler Rusya’ya karşı olumsuz konum almadılar’

“ABD tarafının salt kendi çıkarlarını baz alan tüm bencilce teşebbüs ve baskılarına karşın bugüne kadar Brezilya, Çin ve Hindistan üzere ülkeler ikili ve çok taraflı münasebetler sarmalına sahip oldukları Rusya’ya karşı direkt rastgele bir olumsuz durum almadılar” diye de ekleyen Temur, sözlerini “Almalarını beklemek de ne kadar gerçekçi olur tartışılır. Zira her birinin Rusya ile bağlantılarında bir grup ulusal çıkarları vardır ve hiçbirinin bu çıkarlarından ABD istiyor diye basitçe vazgeçeceğini düşünmek pek mümkün görünmemektedir. Büyük ölçüde makul parametreler açısından bu ülkelerin uzun vadeli ulusal ekonomik kalkınmaları yeni bir Soğuk Savaş formatına pek elverişli olmadığı için onların ABD’nin istek ettiği yeni Soğuk Savaş oyununa karşı olabildiğince aralı davranacakları kanaatindeyim” diyerek sonlandırdı.