Açık denizlerin korunmasıyla ilgili 10 yıldır devam eden müzakerelerin akabinde ülkeler tarihi bir mutabakata vardı.
2030 yılına kadar denizlerin yüzde 30’unu müdafaa altına almayı hedefleyen Açık Deniz Mutabakatı, deniz tabiatını müdafaayı ve güzelleştirmeyi amaçlıyor
Anlaşma, 38 saat süren görüşmelerin akabinde Cumartesi akşamı New York’taki Birleşmiş Milletler (BM) Genel Merkezi’nde imzalandı.
Müzakereler, finansman ve balıkçılık hakları konusundaki uyuşmazlıklar nedeniyle yıllarca ertelenmişti.
Okyanusların korunmasına yönelik son milletlerarası muahede (Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi) bundan 40 sene evvel 1982 yılında imzalanmıştı.
Bu mutabakatla, tüm ülkelerin balık tutma, gemi nakliyatı ve araştırma yapma hakkına sahip olduğu memleketler arası sular, açık deniz ismi olarak tanımlanmış lakin bu suların sadece yüzde 1,2’si korunabilmişti
Bu korunan alanların dışındaki deniz ömrü, iklim değişikliği, çok avlanma ve gemi trafiği nedeniyle risk altında.
Uluslararası Doğayı Müdafaa Birliği’ne (IUCN) nazaran, global çapta deniz çeşitlerinin yaklaşık yüzde 10’u yok olma riskiyla karşı karşıya.
Anlaşmada belirlenen korunacak yeni alanlar, balıkçılık faaliyetlerine, nakliye güzergâhlarına ve derin deniz madenciliği üzere keşif faaliyetlerine hudutlar getiriyor.
Çevre örgütleri, madencilik faaliyetlerinin yarattığı gürültü kirliliği ve çevresel etmenlerden ötürü hayvan yetiştirme alanlarına ziyan verdiği istikametinde kaygıya sahipti.
Ruhsatlamayı denetleyen Milletlerarası Deniz Yatağı Otoritesi, BBC’ye yaptığı değerlendirmede “gelecekte derin deniz tabanındaki rastgele bir faaliyetin, sürdürülebilir ve sorumlu bir formda yürütülmesini sağlamak için katı çevresel düzenlemelere ve nezarete tabi olacağını” söyledi.
Anlaşma, BM’nin Okyanuslar Büyükelçisi Rena Lee tarafından ilan edildi.
IUCN Okyanus takımının yöneticisi Minna Epps, hususla alakalı asıl problemin deniz genetik kaynaklarının paylaşımı olduğunu söyledi.
Farmasötikler (eczacılıkla ilgili), endüstriyel süreçler ve besin üzere toplum için yarar sağlayabilecek, okyanustaki bitki ve hayvanlardan elde edilen biyolojik elementlere, deniz genetik kaynakları ismi veriliyor.
Daha varlıklı ülkeler okyanus derinliklerini araştırma üzerine finansman ve kaynak ayırabiliyor. Fakat fakir ülkeler ise ülkelerin elde ettiği yararların eşit olarak paylaşılmasını talep ediyor.
Stockholm Üniversitesi’nde okyanus araştırmacısı Dr. Robert Blasiak, kimsenin okyanus kaynaklarının ne kadar pahalı olduğunu ve hasebiyle nasıl bölünebileceğini bilmemesinin büyük bir zorluk olduğunu söyledi.
“Düşünün ki, konutunuzda kocaman bir TV’niz var. Fakat bu yüksek çözünürlüklü ekranda sırf dört-beş piksel çalışıyor. İşte bizim de okyanus bilgimiz bundan ibaret. Okyanuslarda yaklaşık 230 bin cins kaydedildi, lakin iki milyondan fazla olduğu iddia ediliyor.”
Greenpeace Nordic’in okyanus konusunda kampanyalar yürüten elemanı Laura Meller, iklim krizine karşı dayanıklılığın sağlayabileceği, milyarlarca insanın da hayatını ve geçim kaynaklarını koruyabileceğini söylediği muahededen duyduğu memnuniyeti lisana getirdi.
Meller, “Bu tarihi bir gün. Bölünmüş bir dünyada doğayı ve insanlığı korumak, jeopolitiğe karşı galip geldi” dedi.
Ülkelerin muahedeyi resmen kabul etmek için tekrar bir ortaya gelmeleri gerekecek.
Okyanuslar üzerine çalışan Pew Charitable Trusts isimli kuruluşun yöneticisi Liz Karan, BBC’ye şunları söyledi:
“Yürürlüğe girmesi biraz vakit alacak. Bunun için ülkelerin evvel onaylaması [yasal olarak benimsemesi] gerekecek.”
Yorumlar kapalı.