‘Duyarlılık’ adına: Agatha Christie romanları cici bici hale getirilecek şekilde kesilip biçiliyor

Suç edebiyatının kraliçesi Agatha Christie’yle 2020 yılından evvel tanışanlar ile 2020’den sonra tanışanlar, farklı eserler okumuş olacak.

Kolektif Batı’yı kasıp kavuran iptal ve woke kültürleri, dünyaca ünlü polisiye müellifinin yapıtlarında değişiklik yapmaya kadar vardı. Telegraph gazetesi, Britanya merkezli HarperCollins yayınevinin bastığı Agatha Christielerin yeni edisyonlarında ‘ırk ile etnisite atıfları ve hakarete varan ifadeler’ gibi ‘potansiyel saldırgan lisanın kaldırıldığını’ duyurdu.

Habere nazaran HarperCollins’in yayımladığı yeni baskılarda, Hercule Poirot ve Miss Marple serileri, bilhassa de kahramanların Britanya dışında karşılaştıkları karakterleri içerenler kısımlarda, ‘günümüz okurlarının rahatsız edici bulabileceği lisan ve betimlemelerden arındırıldı’.

Haberde duyarlılık okuması yapanların elinden çıkan ‘düzeltmelerin’, Miss Marple serisinin tamamı ve piyasaya sürülecek yahut 2020’den beri piyasaya sürülen seçilmiş Poirot romanları dahil yeni baskıların dijital versiyonlarında besbelli olduğu belirtildi.

‘Siyah, zenci, Yahudi, çingene, Hintli, Doğulu’ kelamları çöpe

Buna nazaran bir karakterin ‘siyah, Yahudi yahut çingene’ olarak tasviri üzere etnik kökene atıflar, bir bayan karakterin ‘siyah mermerden’ gövdesi, bir yargıcın ‘Hintli öfkesi’, ‘Doğulu’, ‘zenci’ gibi betimleme, niteleme ve tanımlamalar çıkarıldı.

‘Yerli’ kelimesi de ‘yerel’ kelimesiyle değiştirildi.

Kadın karakter artık mahallî çocuklara ‘iğrenç’ demiyor

Telegraph çeşitli ‘düzeltme’ örnekleri de aktardı. Dedektif Hercule Poirot’nun kahramanı olduğu 1937 tarihli Nil’de Vefat isimli romanda bir küme çocuğun kendisini rahatsız ettiğinden şikayet eden Bayan Allerton karakteri, özgününde “Geri dönüp bakıyorlar ve bakıyorlar ve gözleri tek sözle iğrenç, burunları da o denli, çocukları nitekim sevdiğimi sanmıyorum” derken, yeni baskıda şöyle makaslanıyor: “Geri geliyorlar ve bakıyorlar ve bakıyorlar. Ve çocukları nitekim sevdiğimi sanmıyorum.”

‘Çok hoş beyaz dişleri var’ çıkarıldı

Miss Marple’ın kahramanı olduğu 1964 tarihli Bir Karayip Gizemi isimli romanının yeni baskısında, amatör dedektifin kendisine gülümseyen bir otel çalışanının ‘çok hoş beyaz dişleri’ olduğunu düşündüğü cümle kaldırılmış durumda.

Duyarlılık okuyucusunun vazifesi ne?

Duyarlılık okuyucuları, yayıncılıkta son iki yılda yaygınlaşan nispeten yeni bir olgu.

Hem yeni yayınları hem de eski eserleri ‘potansiyel olarak rahatsız edici lisan ve açıklamalar bakımından inceleyen’ hassaslık okuyucularıyla birebir vakitte ‘yayıncılık sanayisindeki çeşitliliğin artırılmasının amaçlandığı’ iddia ediliyor.

Romanların ismine ve içeriğine sansür

Böylece kültürel-tarihsel şuur, tenkit ve edebiyat kıymetleriyle ilgisiz sansürcülük yapan hassaslık okuyucularının makasına Agatha Christie romanlarının içeriği de maruz kaldı.

Daha evvel bir

66 polisiye roman ve 14 kısa hikayeye imza atan İngiliz bayan yazarın ’10 Küçük Zenci’ romanının ismi uzun yıllardır Anglo Sakson dünyada ‘Ve Sonra Hiçbiri Kalmamıştı’ diye değiştirilmiş durumda. 2020’de ırkçılık aykırısı protestoların tesiriyle Fransa’da da isim değişikliğine gidilmesi ve 1940’lardan kalma Fransızca çevirinin 74 defa geçen ‘zenci’ kelamından arındırılması kararı alındı.

Dahl ve Fleming de okurla baş başa bırakılmadı

Daha evvel yine ‘günümüz okurlarına hitap edecek biçimde cinsiyet ve ırka yönelik saldırgan atıfları kaldırmak gerekçesiyle’ çocuk kitaplarıyla da tanınan hiciv ustası Roald Dahl ve James Bond’un yaratıcısı Ian Fleming’in kitaplarında ‘düzeltmeler’ yapıldı.