Enstitüden bilim insanları, Alemdar 2 gemisi ile Marmara Denizi’nde oksijen, sıcaklık, mevsim tesirleri ve denizin yeni durumunu inceledikleri yaz seferini tamamladı. Sefer kapsamında denizin 100’e yakın noktasından örnekler alınarak tahliller yapıldı.
Elde edilen birinci bulguları paylaşan İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Cem Gazioğlu, yaptıkları örneklemelerin Marmara Denizi’nin temmuz ayına ilişkin kıymetleriyle ilgili son derece kıymetli bilgiler sağladığını anlattı.
‘Oksijen ölçüsü gitgide düşüyor’
Gazioğlu, “Üst katmandaki prosesleri anlamamızı sağlayacak uygulamalar gerçekleştirdik. Marmara Denizi oksijen problemi olan bir deniz, üst katmanlarında oksijen tüketimi yüksek ve oksijen ölçüsü gitgide düşüyor. Dilek etmediğimiz düzeylere kadar indiğini gördük. Alt katmandaki Akdeniz suyunu temsil eden suda da oksijen bedellerinde istemediğimiz fakat beklediğimiz sonuçlar var” ifadelerini kullandı.
Denizin üst katmanında biyolojik faaliyetlerin yüksek olduğunu aktaran Gazioğlu, şöyle devam etti:
“Beklentimiz, bunun oksijeni yükseltmesi tarafındaydı lakin ortamda bulunan kimyasallar bu canlılığı çok besleyemiyor. Bu kendi içinde âlâ bir şey olabilir ya da biyolojik olarak kimi organizmaların oradaki kimyasalları çok tükettiği sonucu da çıkabilir. Gördüğümüz oksijeni birinci katmanda tüketen bir proses var. Bu tüketim birinci kısımdan tabanlara hakikat giderek Akdeniz suyuna yaklaştıkça çok kritik düzeylere kadar iniyor. Bu beklediğimiz ve dilek ettiğimiz bir şey değildi. Aşağıdaki düşük düzeydeki oksijen ise beklediğimiz lakin istek etmediğimiz bir şeydi.”
‘Sıcaklık artış trendini sonlandırdı’
Gazioğlu, bu yıl hava sıcaklığındaki artışın geç lakin şiddetli başladığına ve Marmara Denizi’nin Karadeniz üzere soğumadığına dikkati çekerek, “İlk 25 metrelik katmanda bunu görebiliyoruz, yani Marmara Denizi’nin çok soğuyamadığını sıcak kaldığını görüyoruz. Fazlalaşan sıcaklığın sonraki seneye de bir transferi kelam konusu. Bunu besleyen Karadeniz, ısı transferini buraya aktarıyor. Oksijen külfeti vardı, ısınma da problem haline geldi. Yüzeyde 24-25 dereceleri ölçtük, beklentimiz 22-23 dereceydi. Sıcaklık ağustos ayının sonuna hakikat artış trendini sonlandırdı” diye konuştu.
Marmara’da alınan önlemlerin bir anda karşılık vermesinin çok kolay olmayacağı görüşünü paylaşan Gazioğlu, önlemlerin artırılarak devam etmesi gerektiğini vurguladı.
’28 metre civarında oksijen en az seviyede’
İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fuat Dursun da ölçüm yaptıkları istasyonlarda misal bilgiler elde ettiklerini lisana getirdi.
Dursun, “Özellikle 28 metre civarında oksijenin en az düzeyde, litrede 1 ila 1,5 miligram olduğunu gördük. Bu birinci bilgilerle tek başına değerlendirebileceğimiz bir şey değil. Aldığımız klorofil, besin ağı ve fitoplanktonla bu oksijen düzeyine hangi faktörler neden olabiliyor, bunun karşılığını tahliller sonrası vermemiz mümkün. Bizim denizlerde en düşük oksijen düzeyi olarak litrede 5 miligram bir düzeyimiz var, bizim ölçtüğümüz kıymetler ise litrede 1,5 miligram. Bunları karşılaştıracak olursak bir riskin varlığından kelam etmemiz mümkün” değerlendirmesinde bulundu.
Oksijenin deniz canlıları için hayat kaynağı olduğuna işaret eden Dursun, şunları kaydetti:
“Denizlerdeki oksijenin temel üreticileri fitoplankton dediğimiz mikroskobik canlılar. Seferimizde bunların üzerine araştırmalar yapıyor, oldukları azamî derinliklerde örneklemeler yapıp bunların hangi çeşitler olduğunu belirlemeye çalışıyoruz. Oksijen düşüklüğü fitoplanktonla beslenen canlılar, öbür balıklar ve memelilere kadar bir zincir oluşturduğu için tüm ekolojik düzeyde olumsuz sonuçları olacaktır.”
‘Ekosistemin bütününün değişimine sebep olabiliyor’
İstilacı yabancı çeşitlere de değinen Dursun, bilhassa iklim değişikliğinin tesiri ve global ısınma ile daha evvel karşılaşmamış oldukları cinslerin Türkiye denizlerine giriş yaptıklarını aktardı.
Dursun, bu tiplerin değişen iklim şartlarına adaptasyonla denizlerde daha fazla kalabildiklerinin altını çizerek şunları söz etti:
“Bu, ekosistemin bütününün değişimine sebep olabiliyor. Kimi yabancı tipler gemilerin balast sularıyla ülkemize girebiliyor ve global iklim değişikliğinin tesiriyle yaşanan ısınma ile geldikleri bölgedeki şartlara ulaştıkları vakit burası da onlar için hayat ortamı oluyor. Olağanda bir çeşidin çok çoğalması 1 hafta 10 gün sürecekken bu, sıcaklık şartlarının değişmesiyle bir arada 20-25 günü bulabiliyor. Bu da ekosistemin değişmesi açısından bir potansiyel yaratıyor. Deniz süratli bir halde ısınmaya başladı. Bu, ekosistemi çok kısa müddette değiştirebilecek bir olgu. Bu mevsimler ortasında daha evvelce olmayan keskin farklar, tiplerin değişimleri açısından ekosistemin üzerindeki baskıyı artırıyor.”
Yorumlar kapalı.