17 Mayıs’ta Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın ‘herhangi bir değişiklik olmaksızın’ 17 Temmuz‘a kadar uzatıldığını duyurdu. Gıda krizi yaşayan ülkelere, Rus ve Ukrayna tahılını ulaştırmayı amaçlayan ve 22 Temmuz 2022’de yürürlüğe giren Tahıl Koridoru’nun; Rus tahıl ve gübresinin ihracatıyla ilgili kısmın uygulanmasındaki kusurlar, Rosselhozbank‘ın SWIFT sistemine dahil edilmemesi nedeniyle yaşanan ödeme meşakkatleri ve Rus gemilerine yönelik sigorta yaptırımlarından ötürü sevkiyatların aksaması gibi sorunlar nedeniyle uzatılıp uzatılamayacağı merak konusu olmuştu.
Rusya: Global besin güvenliğinin sağlanmasına lafta değil, fiiliyatta yardım edilmesi için bir şans
18 Mayıs’ta bitmesi beklenen mutabakatın 2 ay daha yürürlükte kalmasında tarafların mutabık kalmasının akabinde Rusya Dışişleri Bakanlığı, tüm bu sıkıntıların çözülmemesi ve anlaşmanın ‘etkin bir şekilde’ işlemesi halinde Moskova’nın Tahıl Anlaşması’nı 17 Temmuz’dan sonra ‘uzatmayacağının’ altını çizdi. Mevzuyla ilgili açıklamada bulunan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, “Küresel besin güvenliğinin sağlanmasına lafta değil, fiiliyatta yardım edilmesi için bir baht daha veriliyor” tabirlerini kullandı. Ayrıyeten Rus tahıl ve gübresinin ihracatıyla ilgili kısmın uygulanmasındaki kusurların en süratli halde giderilmesi gerektiği de vurgulandı.
Tahıl Koridoru’ndan sağlanan sevkiyat, gereksinim sahibi ülkeler yerine Avrupa’ya gitti
Rusya, mevcut problemlerin kısa mühlet içinde çözüleceğini umarak tahıl muahedesinin uzatılmasını kabul ederken, Tahıl Anlaşması’nın ‘işlevselleştirilmesi’ gerektiğine de dikkat çekiyor. ‘Dünyanın, tahıl koridorunun sürdürülebilir halde işlemesini sağlayacak istikrarı hak ettiği’ görüşünü paylaşan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ise başta fakir ülkeler olmak üzere ülkelerin besin muhtaçlığının ‘giderilebileceğinin’ altını çizdi. Ama tahıl koridorundan yapılan besin sevkiyatının yüzde 40’ı, Afrika ve Ortadoğu’daki muhtaçlık sahibi ülkeler yerine Avrupa’ya gönderildi. Rusya’nın yansısını çeken bu sürecin, muahedeyi bundan sonra nasıl etkileyeceği ise tarafların gündeminde değerli bir faktör olarak yerini aldı.
Konuyu Sputnik’e pahalandıran emekli öğretim üyesi ve Vatan Partisi Merkez İdare Şurası Üyesi Çiftçi Ofisi Lideri Prof. Dr. Cengiz Çakır, Türkiye’nin öncülüğünde ve sağladığı teminat ile açılan tahıl koridorunun birçok ülkeye fayda sağladığına dikkat çekerken; Batı’nın kritik su yollarını kapatarak ‘hegemonyasını’ sürdürmek istediğinin de altını çizdi.
‘Ortadoğu ve Afrika ülkeleri başta olmak üzere pek çok ülke temel besin hususları tedarikinde meşakkat yaşadı’
Tahılların içerdiği nişasta ve protein hasebiyle insanlığın temel besinlerini oluşturduğuna dikkat çeken Çakır, Tahıl Anlaşması’nın nasıl oluşturulduğunu hatırlatarak, “Depolanması ve taşınması kolay olduğundan dış ticareti yaygındır. Buğday ve mısır yetiştiriciliğinde önde gelen ülkeler ortasında Rusya Federasyonu ve Ukrayna da bulunuyor. Bir iç deniz sayılan Karadeniz’e kıyıdaş olan bu iki ülke ortasında kışkırtmalar sonucunda 2022 yılında başayan askeri çatışma hala sürüyor. Tahıl ve yağ bitkileri üretimindeki üstünlükleri nedeniyle ellerinde kâfi stok bulunan bu ülkeler yaptırımlar ve çatışma nedeniyle ellerindeki eseri satamadığı için besin unsurlarının fiyatı ani olarak yükseldi. Ortadoğu ve Afrika ülkeleri başta olmak üzere pek çok ülke temel besin hususları tedarikinde problem yaşadı. Türkiye öncülüğünde başlayan görüşmeler Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın da katkısıyla muahede ile sonuçlanmış ve 2022 Haziran ayından itibaren inançlı formda tahıl sevkiyatı başladı” ifadelerini kullandı.
‘Türkiye’nin öncülüğünde ve sağladığı teminat ile açılan tahıl koridoru bir çok ülkeye fayda sağladı’
Kuzey yarımkürede tahıl hasat devrinin yaklaştığını belirten Çakır, “Önceki yıldan kalan stoklar en az seviyeye indi. Yani ‘çokların azaldığı, azların tükendiği bir dönemdeyiz’. Belli aralıklarla uzatılan tahıl mutabakatı artık de 18 Mayıs tarihinden itibaren iki ay mühlet ile uzatıldı. Tahıl koridorunu bir nefes borusuna benzetebiliriz. Nefes borusunun açık tutulması yaşamsal değerdedir. Her ikisi de Karadeniz’e kıyıdaş olan bu ülkeler Türk Boğazları ismiyle bilinen İstanbul ve Çanakkale Boğazları yoluyla dünya piyasalarına açılıyor. Montrö Boğazlar Mukavelesi kurallarına nazaran bütün ticaret gemilerine açık tutulan bu suyolu ticaret ve besin güvenliği açısından son derece değerli. Rusya Federasyonu’nun Türk Boğazlarını kullanarak yaptığı dış ticaret, toplam dış ticaretinin yüzde 38’ini oluşturuyor. Türkiye’nin öncülüğünde ve sağladığı garanti ile açılan tahıl koridoru bir çok ülkeye fayda sağladı. Koridordan sevkedilen malların yarısı Avrupa ülkelerine gitti, Afrika ülkelerinin aldığı hisse yüzde 6 dolayında. Deniz nakliyatı ucuza mal olduğu üzere kısa vakitte kitlesel mal sevkiyatını da mümkün kılıyor” dedi.
‘ABD ve yandaşları, kritik su yollarını kapatarak hegemonyasını sürdürmek istiyor’
Tahıl sevkiyatlarının gerçekleştiği birçok ülkenin temel besin unsurları istikametinden kendine kâfi olmaktan uzak ve dışa bağımlı olduğunu belirten Çakır, “Kısa devirde bu durumun değişme imkanı da yok. ABD ve yandaşları Cebeliratık Boğazı, Süveyş Kanalı, Kızıldeniz, Babülmendep Boğazı, Basra Körfezi, Hürmüz Boğazı, Umman Denizi, Malaka Boğazı üzere kritik su yollarını kapatarak hegemonyasını sürdürmek istiyor. İşin ironik tarafı, bunların özgür piyasa iktisadından yana oluşu. Ulu liderimiz Atatürk’ün ‘Yurtta barış, düyada barış’ özdeyişi ile lisana getirdiği barışçıl tavır, komşu ülkelere itimat veriyor. Rusya Federasyonu ve Ukrayna ile yakın diplomatik ve ticari bağları olan Türkiye’ye güvenildiği için koridorun açılması ve muahedenin uzatılması mümkün oldu. Çatışmanın sona ermesi ve kalıcı barışın sağlanması için de uğraş gösteren Türkiye, temel besin unsurlarının tedariki konusunda pek çok ülkeye yardımcı oldu” dedi ve ekledi:
‘ABD öncülüğündeki emperyalist Batı’nın kışkırtma ve yaptırımları ile Ukrayna’nın oyun bozanlığı güvensizliğe yol açıyor’
‘Deniz nakliyatının özgürleşmesini sağlayacak formda memleketler arası işbirliği yapılmalı’
Tahıl Koridoru’nda sıkıntıların nasıl çözülebileceğine de değinen Çakır, “Denizyollarına bölge ülkelerinin hükümran olması için deniz nakliyatının özgürleşmesini sağlayacak biçimde memleketler arası işbirliği yapılmalı. Su yollarında gerekli güvenliğin sağlanması için ülkelerin ticaret hacmi ile orantılı olarak askeri gemi bulundurması temel olmalı” formunda konuştu.
Yorumlar kapalı.