Türkiye’de seçimlerin tamamlanıp hükümetin kurulmasıyla birlikte Avrupa-Atlantik başşehirlerinde gözler tekrar İsveç’in NATO’ya iştirak sürecine döndü ve diplomasi trafiği hızlandı.
ABD ve İsveç dışişleri bakanları ile görüşen Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın “somut adım” davetini yinelediği, muhataplarının ise 11-12 Temmuz’da yapılacak Vilnius Zirvesi’nde NATO’nun birlik ve beraberlik gösterisi yapması için İsveç’in iştiraki konusunda ısrarcı oldukları kaydediliyor.
Gelecek hafta yapılacak Ortak Daimi Sistem toplantısı, İsveç ile ilgili kararın şekillenmesi açısından büyük değer taşıyor. NATO’nun ve ABD başta olmak üzere ittifakın önde gelen tüm üyelerinin beklentisi, Türkiye ve Macaristan’ın İsveç’in ittifaka iştirakini 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başşehri Vilnius’ta düzenlenecek NATO Başkanlar Doruğu öncesi onaylaması.
NATO, eski bir Sovyet kenti olan Vilnius’ta düzenlenecek tepede, yeni üyeler Finlandiya ve İsveç ile birlikte 32 ülkeden oluşan daha güçlü, caydırıcı ve birlik içinde bir ittifak olarak Rusya’ya çok daha kuvvetli bir bildiri vermek istiyor.
Aynı vakitte ittifakın bilhassa Kuzey kanadının savunma planlarının yenilenmesi, bilhassa Baltık bölgesinde hava ve deniz kuvvetlerinin yapılanmasının İsveç’in üyeliği ile birlikte yine şekillenmesi için de üyelik sürecinin bir an evvel tamamlanması isteniyor.
Zirveye yalnızca bir ay kadar bir müddet kalmış olması ve onay sürecinin vakit gerektirmesi, diplomasinin vakit kaybetmeden devreye girmesine ve Ankara merkezli değerli bir trafiğin yaşanmasına neden oluyor.
Süreci başlatan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın misyona başlaması için düzenlenen merasime katılan Stoltenberg, 4 Haziran’da Erdoğan ile yeni Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve yeni Ulusal Savunma Bakanı Yaşar Güler’in de iştirakiyle bir görüşme gerçekleştirdi.
Stoltenberg görüşmenin akabinde yaptığı açıklamada, aylardır söylediği görüşünü yineledi ve İsveç’in yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdiğini, ittifaka katılması gerektiğini kaydetti.
Ancak NATO Genel Sekreteri’nin Türkiye’de olduğu hafta sonu PKK sempatizanlarının Türkiye ve Erdoğan’ı gaye alan şovlarına Stockholm’de devam etmeleri ve İsveç idaresinin buna müsaade vermesi sonrası, Stoltenberg’in Erdoğan ile görüşmesinden istediğini alamadan ayrıldığı yolunda değerlendirmeler yapıldı.
Ortak Daimi Sistem toplanıyor
Stoltenberg’in kamuoyuyla paylaşabildiği tek olumlu haber, Türkiye-İsveç ve Finlandiya ortasında Haziran 2022’de imzalanan üçlü muahedede yer alan ögelerin uygulanıp uygulanmadığını gözeten Ortak Daimi Düzenek toplantısının önümüzdeki hafta toplanacak olması oldu.
Daha evvel Finlandiya, İsveç ve Brüksel’deki NATO karargâhında bir ortaya gelen Ortak Daimi Mekanizma’nın bu sefer Ankara’da yapacağı toplantıda Türkiye’nin yapacağı kıymetlendirme, onayın tepe öncesinde olup olmayacağını göstermesi açısından değerli olacak.
Bu toplantı öncesi İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström’ün dün, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken
Görüşmelerle ilgili basına yapılan kısa açıklamada, Fidan’ın Billström’e “terörle mücadele” konusunda somut adımlar davetini yinelediği, Ankara’da yapılacak sistem toplantısından sonra bir daha temasa geçme kararını aldıkları belirtildi.
Blinken-Fidan görüşmesinin ise yalnızca mevzu başlıkları paylaşıldı. Bu başlıklar ortasında İsveç’in NATO üyeliği ve Türkiye’nin ABD’den almak istediği 40 yeni F-16 savaş uçağı mevzuları da yer aldı.
‘Sürecin uzaması riskler içerir’ uyarısı
NATO başşehirlerinde yapılan değerlendirmeler, İsveç ile ilgili sürecin uzamasının ittifak için siyasi ve askeri riskler yaratacağına işaret ediyor. İttifak içinde çatlak imgesi vermenin yanı sıra Baltık bölgesi için gerekli savunma planlarının tamamlanamayacak olmasının, askeri olarak sorun yaratan ögeler ortasında olduğu bedellendiriliyor.
Süreci yakından takip eden diplomatik kaynaklara nazaran, Türkiye’nin hem İsveç hem de Finlandiya ile yürüttüğü süreç haklı münasebetlere dayanıyor ve bu sürecin sonunda her iki İskandinav ülkesinde de “terörle uğraşa karşı farkındalığın artmış olması” Türkiye’nin başarısı. Müzakerelerin yaklaşık bir yıldır sürdüğünü anımsatan kaynaklar, sürecin daha da uzamasının genel olarak ittifakın ziyanına olacağı fikrinde.
Türkiye ise bu argümanlara cevap verirken, NATO’nun İsveç ile genişlemesine karşı çıkmadığını, Finlandiya’nın yükümlülüklerini yerine getirdikten sonra onay sürecinin tamamlandığını anımsatıyor. Buna ek olarak, “terörle mücadele” konusunda genel olarak beklentilerinin karşılanmadığını, güvenlik üretmesi gereken ittifakın her üyenin ihtiyaçlarına cevap vermesi gerektiğini de kaydediyor.
Türkiye: Terörle uğraşta daha güçlü işbirliği gerek
NATO Genel Sekreteri’nin Erdoğan ile görüşmesinde yalnızca İsveç’in üyeliği konusu değil birebir vakitte Türkiye’nin ittifaktan uzun müddettir talep ettiği terörle gayret konusunda daha güçlü işbirliği istemi de gündeme geldi.
NATO’nun, Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başladığı 24 Şubat 2022’den bu yana ittifakın yalnızca kuzeyden gelen güvenlik tehditlerine odaklandığını, “güneyden gelen ve Türkiye topraklarını amaç alan terör hücumlarına karşı” gereğince durum almadığı eleştirisini getiren Türkiye’nin, Vilnius Zirvesi’nde bu başlığın ayrıyeten yer alması konusunda teşebbüste bulunduğu biliniyor.
Türkiye, 3-4 Aralık 2019’da Londra’da düzenlenen NATO Başkanlar Doruğu öncesi NATO’nun Baltık ve Polonya için hazırladığı savunma planını, ittifakın güney kanadı için hazırlanan savunma planında Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) “tehdit ögesi terör örgütü” olarak anılmamasından ötürü veto etmiş, vetosunu yapılan müzakerelerin akabinde 6 ay sonra kaldırmıştı.
ABD, başını YPG’nin çektiği Suriye Demokratik Güçleri (SDF) ile Irak-Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) karşı birlikte çaba ediyor ve bu kümeye askeri takviye sağlıyor. Türkiye ise YPG’nin PKK’nın Suriye ayağı olduğunu, hasebiyle “terör örgütü” olarak tanımlanmasını istiyor.
Biden devreye girecek mi?
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in 12 Haziran’da ABD Lideri Joe Biden ile Washington’da yapacağı görüşmenin temel konusunun, Vilnius Doruğu ve İsveç’in üyeliği konusu olması bekleniyor.
Biden, Erdoğan’ı tebrik ettiği telefon görüşmesinde İsveç’in üyeliği ve F-16 satışı konusunun gündeme geldiğini kaydetmiş, Türkiye Cumhurbaşkanı ile bu mevzuyu ilerleyen haftalarda yine ele almak üzere sözleştiğini açıklamıştı.
Biden ile Erdoğan ortasında Vilnius Tepesi öncesi bir görüşme olup olmayacağı bilinmiyor.
Yorumlar kapalı.