Katolik Kilisesi’nin idare merkezi Vatikan’da bakanlığa denk gelen Kültür ve Eğitim Departmanı ile İnsani Gelişmeyi Teşvik Departmanı bu hususta bir ortak bildiri yayımladı.
Keşif doktrinine ait bildiride, 1400’lerde, devrin papaları tarafından yayımlanan birtakım evrakların ‘’yerli halklara karşı ahlaka muhalif hareketleri mazur göstermek için, birbirine rakip kolonyal güçler tarafından siyasi hedefle manipüle edildiği’’ belirtiliyor. Kilise yetkililerinin de buna karşı çıkmadığı vurgulanıyor.
Öte yandan bildiride, bu doktrinin hiçbir vakit Katolik inancını yansıtmadığının altı çiziliyor.
Bazı araştırmacılar, keşif doktrinine referans olarak gösterilen papalık dokümanlarını, 1452 tarihli ‘’Bulls Dum Diversas’’, 1455 tarihli ‘’Romanus Pontifex’’ ve 1493 tarihli ‘’Inter Caetera’’ olarak sıralıyor.
ABD’de Yüksek Mahkeme’nin 1823’te aldığı bir kararda, papalık evraklarına işaret edilerek “keşif unsurunun Avrupa uluslarına Yeni Dünya toprakları üzerinde mutlak bir hak verdiği” savunulmuştu.
Vatikan’ın bildirisini dün kamuoyuna açıklayan İnsani Gelişmeyi Teşvik Departmanı Lideri Kardinal Michael Czerny, ‘’keşif doktrini’’ kavramının 19. yüzyılda ABD Yüksek Mahkemesi tarafından icat edildiğini, temelinde bir Katolik öğretisi ya da doktrini olmadığını söyledi.
Bu kavrama temel olarak gösterilen papalık evraklarına karşın, Katolik Kilisesi’nin ve papaların daha sonra yerli halkların haklarını savundukları da vurgulandı.
1537’de periyodun papası 3. Paolo’nun ‘’Hristiyan olmasalar bile’’ yerli halkların köleleştirilmesine, özgürlüklerinin ve mallarının ellerinden alınmasına karşı bir kararname yayımladığı hatırlatıldı.
Vatikan’ın dünkü bildirisinde, ‘’Pek çok Hristiyan, yerli halklara karşı makus hareketlerde bulundu, son zamanlardaki papalar ise bunlar için birçok kere af diledi’’ tabiri yer aldı.
Kanadalı yerli halkların talebiyle gündeme geldi
Kanadalı Kardinal Czerny, bildirinin bu mevzuda ‘’defteri kapatarak süreci sonlandırmadığını lakin güzelleşme ve uzlaşma yolunda değerli bir adım’’ teşkil ettiğini söyledi.
Vatikan’ın keşif doktrinini reddetme kararının temelinde, bilhassa Kanada’daki yerli halkların bu istikametteki talebi yer alıyor.
Papa Francesco’ya geçen yılki Kanada ziyaretinde bu mevzudaki talepler iletilmişti.
Papa da Kanada’daki bir konuşmasında, “Hristiyan topluluğu, bir kültürün başkalarından üstün olduğu yahut diğerlerini zora başvurmanın legal olduğu fikrinin kendisine bulaşmasına bir daha asla müsaade vermemeli” demişti.
Vatikan’ın resmî yayın organı L’Osservatore Romano kararı duyurduğu haberinde, ‘’16. yüzyıldan itibaren yerleşimcilere ‘yerli halkların toprak mülkiyetini satın alma yahut fetih yoluyla ortadan kaldırma hakkını’ tanımak için kullanılan ‘keşif doktrini’ Katolik Kilisesi öğretisinin bir kesimi değildir’’ diye yazdı.
Gazete, Papa Francesco’nun 2020’de yayımladığı ‘’Fratelli Tutti’’ (Hepimiz Kardeşiz) isimli dokümanda geçmişteki adaletsizlikler ve savaş cürümlerinden bahsederken kullandığı şu kelamları de hatırlattı:
‘’Bugün, ortadan çok vakit geçtiğini ve ileriye bakmamız gerektiğini söyleyerek sayfayı çevirmenin cazibesine kapılmak kolay. İlah aşkına, hayır! Hafıza olmadan asla ilerleyemeyiz, sağlam ve parlak bir hafıza olmadan gelişemeyiz.”
Yorumlar kapalı.