Biden, bu ifadeyi Dışişleri Bakanı Blinken Çin ziyaretini tamamladıktan çok kısa bir mühlet sonra kullandı. Bu ziyaret daha şubat ayında planlanıyordu, fakat balon olayı yüzünden iptal edildi. Balon olayında da artık de ABD yönetiminin kendisiyle çeliştiği izlenimi oluşuyor. Bir yandan, dünyanın ikinci iktisadıyla bağlantıların olağanlaşması için somut adımlar atılıyor. Başka yandan da çabucak Çin’le alakalarda tansiyon yaratılıyor, üstelik bunu durup dururken yapıyorlar.
Endonezya’da geçen sonbaharda düzenlenen G20 Doruğu kapsamında gerçekleşen Biden-Şi görüşmesi verimli geçti. İki ülke önderinin oyun kuralları, Washington ve Pekin ortasında tüm seviyelerde bağlantı kanallarının geliştirilmesi, her iki ülkenin çıkarına olduğu yerlerde yapan işbirliği konusunda mutabakata vardığı bildirildi. ABD’nin Çin’e yönelik uygulamaya koyduğu emsalsiz teknoloji yaptırımları Bali’deki görüşmeye gölge düşürse de Pekin diyaloga açıktı. Blinken’in şubat ayından ziyaret, iki ülke önderi ortasında Bali’de vardığı muahede bağlamındaki çalışmaların mantıklı devamı olmalıydı. Lakin ABD birden Çin’in balonunu düşürdü. Blinken ziyaretini iptal etti. Çin, buna karşılık olarak ABD’nin aksiyonlarını ‘overreaction’ ilan ediyor ve tüm bağlantı kanallarını kapatıyor.
ABD Dışişleri Bakanı’nın ziyareti için şartların oluşturulması için altı ay geçti. Blinken, haziran ayında, Pekin’e gitti. Temel hedefi, can sıkıcı yanlış anlaşılmalara ve olaylara karşı kendini inanca almak için Çin’le kaybedilen irtibat kanallarını mümkün olan yerde yine kurmak. Bu ziyaret başarılı olarak gösterilebilir, çünkü Blinken’in akabinde Çin’e Maliye ve Ticaret Bakanları gidecek. İlerleme sağlanamayan tek alan, iki ülke ordusu ortasındaki bağlantıydı. Başka yandan Pekin hayli somut şartlar ortaya koydu: ABD evvel Çin Savunma Bakanı’na karşı yaptırım kaldırmalı, sonra bağlantı konuşulabilir.
Fakat bu ziyaretin akabinde kısa bir müddet sonra ABD, Kaliforniya’daki seçmenlerle görüşmede, Şi Cinping için ‘diktatör’ diyor. Bahtsız bir lisan sürçmesi üzere görünüyor. Bu, ABD Başkanı’nın iç tüketiciye yönelik konuştuğuna ve ‘sponsorları’ mutlu etmek istediğine bağlanabilirdi. Fakat sorun şu ki, Washington’un Çin siyasetindeki çelişkiler daima gözlemleniyor. Biden ve Şi Cinping geçen yıl telefon görüşmesi tekraren görüştü ve ABD önderi her seferinde Çinli mevkidaşını, iki ülkenin her iki taraf için de faydalı olduğu alanlarda işbirliği yapması gerektiğine ikna etmeye çalıştı. Lakin çabucak akabinde Çin’in yarı iletken eserler ve teknolojiler ihracatına kısıtlama getirdi, sonra Çin’in yarı iletken üretim kesimine yatırımları yasaklayan CHIPS Act muhafazacı yasasını kabul etti, müttefiklerini Anti-Çin yaptırımlarına katılmaya ikna etmeye başladı. Blinken’in son Çin ziyareti sırasında, medyada, Çin’in ABD’yle ilgili istihbarat toplamak gayesiyle Küba’da zımnî askeri üsler kurduğu tarafında ‘sızıntılar’ oldu.
Çin artık ABD’nin hareketlerinin çoklukla tabirlerle çeliştiğini ve Washington’un Çin siyasetinin büsbütün öngörülemez ve çelişkili olduğunu görüyor. Sonuç: ABD’ye hiçbir inanç olmaz. ABD, tansiyonu azaltma ve münasebetleri olağanlaştırma isteğini uygulamada göstermeli. En azından Çin’e yönelik adımlar atmalı.
Yine de ABD ve Çin, ikili münasebetleri geliştirmeleri gerektiğini birebir derecede anlıyorlar. Dünyanın en büyük iki iktisadının karşı karşıya gelmesi kaçınılmaz. Tek soru, bu karşı durmanın ne kadar süratli gelişeceği tarafında. Çin’in yükselen ABD’nin ise zayıflayan bir harika güç olduğu mantığından hareket edersek Çin’in, güç toplamak için tansiyonu daha sonraya ertelemeye ilgi duyduğu ortaya çıkıyor. ABD için ise tam aksine, vakit onların aleyhine çalışıyor. Yeniden de en azından mevcut seçim döngüsünde, yani 2024’e kadar, Washington da tansiyona ilgi duymuyor. Bu yüzden Blinken’in eforları ve Biden yönetiminin aksiyonları genel olarak tansiyonu çok tırmandırmama bağlamına uyuyor. Öbür yandan ABD’de yaklaşan seçimler makul oyun kurallarını dikte ediyor. Çin’e karşı uğraş edilmesi gerektiği konusunda tıpkı fikre sahip iki parti, Çin aksisi telaffuzda kimin daha sert olacağı konusunda yarışacaklar. Bu bağlamda Biden’in tabiri artık bahtsız bir lisan sürçmesi olarak görünmüyor. Bu durumun, ABD ve Çin orduları ortasında bağlantı kanallarının olmaması kadar ikili bağlantıları tehdit etmesi öteki bir sorun.
Yorumlar kapalı.