Burcu Karakaş
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan sonra yapı kontrol bölümü bir defa daha gündeme geldi. TMMOB, ticari yanı ağır basan yapı kontrol şirketi modeli yerine uzmanlığa dayalı yeni bir kontrol sistemi öneriyor.
Resmi datalara nazaran 50 binden fazla insanın canına mal olan 6 Şubat’taki Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde inşaat sektöründe yaşanan ihmaller tartışmaya açıldı.
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası’na nazaran, Türkiye’de her yıl ortalama 100 bin yeni yapı inşa ediliyor. Yapı kontrol sistemi hakkında TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından geçen hafta yapılan ortak açıklamada, “4708 sayılı Yapı Kontrolü Hakkında Kanunu ile kurgulanan sistemde, kontrol hizmetinin kamusal niteliği yok sayılmış ve kontrol hizmeti ticarileştirilmiştir. Meğer yapı kontrol hizmeti piyasa istikrarlarına ve özgür piyasanın rekabetçi şartlarına terk edilemez” deniliyor. TMMOB’a nazaran bu yasa kapsamında yeni yapıların güvenli ve kaliteli olması sağlanamıyor.
“4708 Sayılı Yapı Kontrolü Hakkında Kanun” 2001 yılında yürürlüğe girdi. Kanun, 10 yıl boyunca 19 pilot vilayette uygulandı. Ocak 2011’den sonra ise ülke geneline yayıldı. Kanun’un birinci hususunda maksat, “Can ve mal güvenliğini teminen imar plânına, fen, sanat ve sıhhat kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı kontrolünü sağlamak ve yapı kontrolüne ait yordam ve asılları düzenlemektir” sözleriyle düzenleniyor.
“Sistemin temeli bozuk”
Halen kullanılan yapı kontrol yönetmeliğinde, sonuncusu 23 Aralık 2022 tarihinde olmak üzere 19 defa değişikliğe gidildi. DW Türkçe’ye konuşan TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Nusret Suna’ya nazaran, sistemin temelinde bozukluk var.
“Kamu ismine yapılan bir kontrolden bahsediyoruz ancak bu kontrole ticari bakılıyor. Firma, ‘Benim buradan para kazanmam lazım. Para kazanmam için masrafları azaltmam lazım’ diyor. Mühendise, mimara, teknik çalışana az fiyat verip daha az takımla kontrol yapmaya kalkarlarsa olmaz.”
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Nusret Suna
Yapı kontrolünü kim yapıyor?
Yapı kontrol, mimar ve mühendislerin ortak olduğu, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan müsaade evrakı alan kuruluşlar tarafından yapılıyor. 2018 yılına kadar müteahhitler istedikleri yapı kontrol şirketiyle mutabakat yaparak kontrol hizmeti alıyordu. Bu sistem, 1 Ocak 2019’da değişti.
Bakanlık, yapı kontrol şirketlerinden bir havuz oluşturdu ve elektronik kura ile dağıtım sistemine geçti. Böylelikle müteahhitlerin inşa ettikleri yapıların kontrolü için istedikleri yapı kontrol kuruluşundan hizmet almalarının önüne geçildi.
Yorumlar kapalı.