Dr. Mahfi Eğilmez
Önce dolar kurunu etkileyebilecek dış etkenlerden kelam edelim. Dolar, geçen yılın Eylül ayında bütün paralara karşı bedelinin doruk noktasına çıkmıştı. ABD’nin en kıymetli dış ticaret ortağı pozisyonundaki 6 ülkenin para ünitelerine (Euro, Yen, Pound, Kanada Doları, İsviçre Frangı, İsveç Kron’u) karşı oluşturulan Dolar Endeksi (DXY) 114’e kadar yükselmişti. Sonra gerileme başladı. Bugün DXY 102’nin biraz üzerinde, yani dolar hala başka paralara nazaran daha bedelli pozisyonda. Bugünlerde ABD’nin önündeki en önemli iki husus; bankacılık bölümünün meseleleri ve kamu borçlanma limitinin sonuna gelinmiş olması. Şayet bu iki sorun çözülemezse dolar süratle kıymet kaybedebilir. Natürel bu türlü gelişmelerin olma mümkünlüğü doğduğunda başka rezerv paralarla birlikte altın da kıymet kazanır.
Gelelim dolar kurunu etkileyebilecek olan iç etkenlere. Faizi düşük tutma takıntısının sonucu olarak cari açık 54 milyar dolara (GSYH’nin yüzde 5,4’ü) yükseldi. Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervleri kamu mevduatının ne tarafta sayılacağına bağlı olarak eksi 54 ile eksi 72 milyar dolar ortasında değişiyor. Hangisini kabul edersek edelim yatırımcı açısından çok berbat bir görünüm kelam konusu. Kur muhafazalı mevduat hesabı 100 milyar doları aşmış durumda, Merkez Bankası, döviz üzerinde, dalgalı kur rejiminde olmaması gereken bir baskı uyguluyor, bankaların döviz satışını kısıtlıyor, zira döviz ıstırabı var. Bütçe açığı tarihi rekor kırıyor ve yılın 1,5 trilyon liralık bir açıkla biteceği iddia ediliyor. Birinci çeyrekte büyümenin yüzde 1 – 1,5 ortasında bir yerde olması bekleniyor. Bütün bunlar kelam konusuyken seçimi kazanmaları halinde iki tarafın da verdiği vaatlerin getireceği yükler, aslında son derecede sorunlu olan ekonomik tabloyu daha da, zahmetli bir hale sokuyor.
Bugün prestijiyle dolar kuru kâğıt üzerinde 19,60, gerçek piyasada 22,40 lira. İhracatçı bu kurdan memnun değil, onlara sorarsanız dolar kuru 23 – 25 lira ortasında bir yerde olmalı. Birinci bakışta haklı görünüyorlar lakin aslında kurun buralara gelme nedeni faizin düşük kalabilmesi için kura yapılan baskıdan kaynaklanıyor. Merkez Bankası, bankaların döviz satışını daima kısıtlıyor. Dolar gereksinimi olanlar, gereksinimini bankalardan alamayınca hür piyasadan almaya yöneliyor. Birinci bakışta karaborsa üzere görünen bu farklı piyasa aslında gerçek piyasa kurunun oluştuğu yer. Piyasaya müdahale edildiğinde bu çeşit görünümlerin ortaya çıkması kaçınılmazdır.
Bu kısa değerlendirmeyi yaptıktan sonra bugünlerde insanların zihnini en çok yoran soruya gelelim: Pazartesi sabahı dolar kuru ne durumda olacak? Bu soruya karşılığım seçimi kimin kazanacağına nazaran değişiyor. Burada birinci derecede öncelikli olan Cumhurbaşkanlığı seçimidir. Zira bu yeni sistemde asıl belirleyici ve karar verici Parlamento yahut hükümet değil Cumhurbaşkanı.
Eğer Erdoğan kazanırsa kur üç nedenle süratle yükselir: (1) Mevcut idarenin bugüne kadar uyguladığı yanlış iktisat siyasetini ve yaklaşımları değiştireceğine ait bir görünüm yok. (2) Değişim imajı olsa bile kaybedilen prestiji birebir bireylerin geri getirmesi o denli kolay değil. (3) Kuru tutacak döviz kalmadı.
Eğer Kılıçdaroğlu kazanırsa kur birinci anda üç nedenle düşer: (1) İktisat siyasetinde mevcuttan daha yanlış bir siyaset uygulanmasına imkân yok. (2) Yeni takımlar yıpranmamış olacağı için çok daha prestijli olur. (3) Birinci iki nedenle dövize talep düşer, bu da kuru geriletir.
Kılıçdaroğlu kazanırsa kur birinci anda düşer düşmesine ancak orada ne kadar kalacağı ne yapılacağına bağlı olarak değişir. Zira iktisat tam bir enkaz halinde bulunuyor ve bu durum toplum tarafından şimdi tam algılanmış değil. Hakikat iktisat siyaseti uygulamaya konur ve yapısal ıslahatlar süratle yapılabilirse kur olağan seviyesine oturur, piyasa da karaborsa piyasası görünümünden kurtulur.
Not: Burada değişime uğramasını bahis aldığım kur özgür piyasada oluşan kurdur. Bankaların açıkladığı kur gerçeği yansıtmıyor.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in blog sitesinden alınmıştır
Yorumlar kapalı.